Πώς θα πείτε σ' ένα μικρό παιδί ότι πρέπει να φύγετε για τη δουλειά σας και θα πρέπει για λίγες ώρες να σας αποχωριστεί;

Ο αποχωρισμός βιώνεται σε πολλές περιπτώσεις στη ζωή ενός παιδιού, είναι αναπόφευκτος, αναμενόμενη φάση της ανάπτυξής του αλλά και απαραίτητος όταν το παιδί έχει προετοιμαστεί σωστά.

Φαίνεται πως μπορεί να διευκολύνει την ψυχολογική ωρίμανση και τη δόμηση της προσωπικότητας του παιδιού μέσα από την κινητοποίηση νέων ευκαιριών για μάθηση και προσαρμογή. Το άγχος κατά τον αποχωρισμό δεν είναι απαραίτητα τραυματικό. Αν δεν είναι καταλυτικό τη δεδομένη στιγμή, κινητοποιεί τους αμυντικούς και προσαρμοστικούς μηχανισμούς ενδυναμώνοντας την αντίληψη του εαυτού και των άλλων και συντελώντας έτσι στη δόμηση της προσωπικότητας και την υγεία.

Κάθε αποχωρισμός εξαρτάται από την αναπτυξιακή φάση (ηλικία) του παιδιού, τα χαρακτηριστικά του (ταπεραμέντο), τις προηγούμενες εμπειρίες απώλειας και αποχωρισμού που έχει το ίδιο το παιδί, αλλά και από την οικογένεια, από το πώς δηλαδή οι γονείς αντιλαμβάνονται, αισθάνονται, βιώνουν και αποδέχονται τον αποχωρισμό και πώς χειρίζονται το γεγονός.

Στη βιβλιογραφία αναφέρεται πως οι πιο δύσκολες ,εποχές για να αποχωριστεί ένα παιδί τη μητέρα του είναι: το δεύτερο εξάμηνο ζωής όταν εμφανίζεται το λεγόμενο «άγχος των ξένων» και στο τέλος του δεύτερου χρόνου, όταν το παιδί διανύει τη λεγόμενη «περίοδο επαναπροσέγγισης».

Aυτή η δυσκολία εννοείται με την έννοια ότι σε αυτές τις περιόδους ο αποχωρισμός εγείρει μεγαλύτερο άγχος στο παιδί και ότι αυτό είναι αναμενόμενο στην ηλικιακή φάση που βρίσκεται.

Για τον λόγο αυτόν θα είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε αποχωρισμούς που πραγματοποιούνται για πρώτη φορά σε αυτές τις δυο φάσεις. Δηλαδή να αποφύγουμε, για παράδειγμα, να στείλουμε το παιδί σε βρεφικό σταθμό για πρώτη φορά στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής του ή σε παιδικό σταθμό στο τέλος του δεύτερου χρόνου. Προτιμούμε άλλες περιόδους, είτε νωρίτερα είτε αργότερα από αυτές τις φάσεις. Βέβαια υπάρχουν περιπτώσεις που κάποια πράγματα είναι αναπόφευκτα, όπως όταν γεννηθεί ένα αδερφάκι και λείψει η μαμά σε αυτό το διάστημα στο μαιευτήριο. Και τότε όμως, γνωρίζοντας τα παραπάνω, θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί με το παιδί.

Η πρώτη φορά στο σχολείο αποτελεί σημαντική αλλαγή στη ζωή του παιδιού και της οικογένειας. Οι πρώτες μέρες συχνά συνοδεύονται από κλάματα και ψυχική κούραση τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Πρόκειται για μια έντονη περίοδο στη ζωή κάθε οικογένειας, η οποία χαρακτηρίζεται από συναισθηματικές δυσκολίες, που όμως με την ανάλογη καθοδήγηση μπορούν να ξεπεραστούν. Ας ξεκαθαρίσουμε από την αρχή, ότι τα συναισθήματα είναι έντονα όχι μόνο για το παιδί, αλλά και για τους γονείς, οι οποίοι έρχονται σε επαφή συνειδητά ή ασυνείδητα, με τις δικές τους εμπειρίες αποχωρισμού από την οικογένειά τους και ένταξής τους στην κοινωνία ενός σχολείου.

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό φαινόμενο στη ζωή ενός παιδιού. Συνήθως εμφανίζεται τον 6ο μήνα της ζωής, όπου το μωρό δυσανασχετεί, όταν δεν βλέπει τους γονείς του και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Αυτό το άγχος μειώνεται σταδιακά με το μεγάλωμα, καθώς το παιδί αποκτά τη βεβαιότητα ότι, κι όταν η μαμά φεύγει προσωρινά, δεν χάνεται, αλλά υπάρχει και θα ξαναγυρίσει. Το παιδί καλλιεργεί την ικανότητα να κρατάει την εικόνα της στη σκέψη του. Αυτό το άγχος ξαναφουντώνει, όταν το παιδί ή όλη η οικογένεια περνάει κάποιες δύσκολες καταστάσεις.

Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή, όταν το παιδί εξακολουθεί να εκφράζει έντονο άγχος κάθε φορά που πρόκειται να αποχωριστεί τους γονείς του και όταν αυτό δεν είναι πλέον αναμενόμενο για την ηλικία του. Τα συμπτώματα που εμφανίζει το παιδί είναι:

• επαναλαμβανόμενη ανησυχία, όταν επίκειται αποχωρισμός από τον γονιό
• υπερβολική ανησυχία ότι κάτι κακό θα συμβεί στον γονιό του
• άρνηση να πάει στο σχολείο ή οπουδήποτε αλλού χωρίς τη μαμά ή τον μπαμπά
• υπερβολική ανησυχία ότι ένα δυσάρεστο
• γεγονός θα οδηγήσει σε αποχωρισμό από τον γονιό του
• υπερβολική απροθυμία να μείνει μόνο του
• άρνηση να κοιμηθεί σε άλλο σπίτι ή να πάει να κοιμηθεί, χωρίς να υπάρχει δίπλα του ο γονιός του
• επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό
• επαναλαμβανόμενα παράπονα για σωματικούς πόνους (πονάει η κοιλιά ή το κεφάλι του), όταν ξέρει ότι ο γονιός του θα απουσιάσει.

Ας συγκρατήσουμε όμως ότι το άγχος είναι φυσιολογική αντίδραση του παιδιού τις πρώτες μέρες στο σχολείο, ειδικότερα όταν πρόκειται για την πρώτη φορά. Οι γονείς πρέπει να αναγνωρίσουν ότι δεν έχει μόνο το παιδί τους άγχος αλλά και οι ίδιοι. Φοβούνται για διάφορα θέματα, όπως για το εάν το παιδί τους θα έχει επαρκή φροντίδα και προσοχή στο σχολείο, μήπως το κακομεταχειριστούν, εάν οι δάσκαλοι θα το επιβλέπουν επαρκώς. Συχνά οι γονείς νιώθουν τύψεις, που αφήνουν το παιδί τους, και βάζουν τους εαυτούς τους σε δοκιμασία για τους λόγους που τους αναγκάζουν να το αφήσουν: αξίζει να αφήσουν το παιδί στον παιδικό σταθμό για να συνεχίσουν την επαγγελματική τους καριέρα; Πρέπει να το στείλουν στον παιδικό σταθμό, επειδή έχει έρθει ένα καινούργιο μωρό στο σπίτι και η μητέρα πρέπει να ασχοληθεί μ' αυτό; Είναι συναισθηματικά φορτισμένα θέματα αυτά, για τα οποία δεν υπάρχουν «σωστές» απαντήσεις και δεν είναι ίδιες για όλες τις οικογένειες. Επιπλέον συχνά είναι πολύ αντιφατικά τα συναισθήματα των γονέων. Από τη μια πηγαίνοντας ένα παιδί στον σταθμό ελευθερώνεται χρόνος για μια μητέρα, από την άλλη η «φωλιά» της αδειάζει για κάποιες ώρες, άλλοι άνθρωποι μπαίνουν στη ζωή του παιδιού της, το παιδί της ετοιμάζεται να αποδείξει ότι μπορεί και χωρίς αυτήν...

Εντέλει, ενώ η ένταξη σε έναν καλό παιδικό σταθμό μπορεί να είναι για κάποια παιδιά το ξεκίνημα της κοινωνικής τους ζωής και μια πολύ ευχάριστη εμπειρία, για κάποια άλλα είναι μια επώδυνη εμπειρία αποχωρισμού και για τα ίδια και για τους γονείς τους, φορτισμένη συχνά με ενοχή, θλίψη και φόβο. Για την ακρίβεια οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι πίσω από ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού κρύβεται ένας γονιός με άγχος αποχωρισμού, ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει τα δικά του πολύπλοκα συναισθήματα, που πιθανόν να συνδέονται με τις δικές του εμπειρίες στη δική του οικογένεια, όπως επισημάναμε πριν.

Δεδομένων λοιπόν κάποιων δυσκολιών που έχει ο πρώτος αυτός αποχωρισμός, όταν οι γονείς έχουν επίγνωση των δικών τους συναισθημάτων και θέλουν να βοηθήσουν το παιδί τους να προσαρμοστεί στο σχολείο, μπορούν: να του μιλήσουν για την πρώτη μέρα στο σχολείο και να το βοηθήσουν να δημιουργήσει θετικές προσδοκίες. Να το ενημερώσουν για τις δραστηριότητες που θα έχει εκεί, για το διάλειμμα, το παιχνίδι, να του μιλήσουν για τη δασκάλα και για τα άλλα παιδιά που θα βρίσκονται εκεί. Σκόπιμο θα είναι να επισκεφθούν μαζί τον χώρο του σχολείου, πριν ξεκινήσει τη φοίτησή του, να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει ότι το σχολείο είναι ένας όμορφος χώρος, όπου έχει να μάθει πολλά. Η δουλειά του είναι να είναι μαθητής και η δουλειά των γονέων είναι να πηγαίνουν στην εργασία τους.

Συχνά τις πρώτες μέρες, όταν το παιδί ξεκινάει για το σχολείο, κλαίει. Οι γονείς θα πρέπει να του μιλήσουν καθησυχαστικά, να το διαβεβαιώσουν για την αγάπη τους και ότι θα επιστρέψουν να το πάρουν σύντομα, χωρίς να κάνουν θέμα το γεγονός ότι το παιδί κλαίει. Να το αποχαιρετήσουν με αποφασιστικότητα, δείχνοντάς του ότι εμπιστεύονται την ικανότητά του να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Όταν το παιδί κλαίει πολύ, καλό είναι οι γονείς να απομακρυνθούν, αντί να παραμείνουν προσπαθώντας να το ηρεμήσουν, γιατί έτσι το πρόβλημα εντείνεται.

Να εγκαινιάσουν μια ευχάριστη «ρουτίνα προετοιμασίας»: να ψωνίσουν μια τσάντα «σχολική», να ετοιμάσουν μαζί με το παιδί τα πράγματα που θα πάρει μαζί του στο σχολείο, να διαλέξουν τα ρούχα που θα φορέσει, να το ενθαρρύνουν να πάρει μαζί του κάποιο αγαπημένο του αντικείμενο από το σπίτι, μιλώντας του με ενθουσιασμό για το σχολείο.

Όταν το παιδί διαμαρτύρεται για σωματικούς πόνους, οι γονείς θα πρέπει να ακούσουν το παιδί με προσοχή, να το καθησυχάσουν, να μετριάσουν την ανησυχία του και να του πουν ότι θα πάει στο σχολείο.

Συνήθως αυτά τα απλά μέτρα βοηθούν το παιδί να πάει στο σχολείο χωρίς ιδιαίτερα αρνητικά συναισθήματα και αντιδράσεις. Αν τα μέτρα αυτά δεν έχουν αποτέλεσμα, οι γονείς δεν πρέπει να αφήσουν την κατάσταση κάνοντας διάφορους πειραματισμούς, αλλά να απευθυνθούν σε ειδικό ψυχικής υγείας. Είναι εις βάρος της ψυχικής υγείας τού παιδιού να μην αντιμετωπιστεί η κατάσταση για ένα τόσο θεμελιώδες θέμα της καθημερινής ζωής.

Εντέλει, το σημαντικότερο είναι οι γονείς να είναι αποφασισμένοι ότι ήρθε η ώρα να πάει το παιδί τους στο σχολείο, να το εμπιστευτούν ότι θα τα καταφέρει, να αναγνωρίσουν και να ελέγξουν το δικό τους άγχος και να εμπιστευτούν και τους δικούς τους εαυτούς ότι μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Πρέπει να θυμούνται ότι ο αποχωρισμός είναι απαραίτητος και βοηθάει το παιδί να μεγαλώσει και τους ίδιους να χτίσουν και να προχωρήσουν τη ζωή τους ξεχωριστά από τα παιδιά τους.

 ------------------------

Γράφει η Τζαβαλιά Κερασούλα, ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ στο ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ «ΠΡΟΑΓΟΝΤΑΣ» (email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., website: www.proagontas.gr)

Άγχος είναι αυτό που βιώνουμε, όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με γεγονότα τα οποία θεωρούμε απειλητικά για τη σωματική και τη ψυχική μας υγεία και δεν είμαστε σίγουροι αν και με ποιο τρόπο μπορούμε να αντεπεξέλθουμε.

Το άγχος δεν είναι αρρώστια. Όλοι το βιώνουν. Άλλοι σε μεγαλύτερο και άλλοι σε μικρότερο βαθμό. Χωρίς την αίσθηση του στρες δε θα αντιμετωπίζαμε τις προκλήσεις, αλλά ούτε θα αποφεύγαμε τους κινδύνους.

Καλό στρες είναι αυτό που μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση. Μπορεί όμως να γίνει εμπόδιο όταν οι σκέψεις το σώμα και η διάθεση μας αντιδρούν με υπερβολικό και ανεπιθύμητο τρόπο απέναντι στις περιστάσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Το καλό στρες δεν είναι κάτι που οπωσδήποτε  μας αρέσει, όμως μας κάνει να λειτουργούμε. Το κακό στρες μειώνει την απόδοση μας και μπορεί να μας δημιουργήσει αρκετά προβλήματα.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις μας στο στρες

Όσον αφορά τη διάθεση μας μπορεί να νιώθουμε τρόμο, ενοχές, νευρικότητα, ανυπομονησία, υπερδιέγερση.

Όσον αφορά το σώμα μας μπορεί να έχουμε ταχυπαλμία, κόμπο στο λαιμό, συχνοουρία, επιτάχυνση της αναπνοής, αϋπνία, στεγνό στόμα, κόμπο στο στομάχι, εφίδρωση, ιδρωμένα και κρύα χέρια.

Όσον αφορά τις σκέψεις μας μπορεί να υπάρχει δυσκολία στη συγκέντρωση, σύγχυση, προβλήματα μνήμης και επαναλαμβανόμενες σκέψεις ότι << Δεν θα τα καταφέρω, δεν είμαι καλός, τι θα πούνε οι άλλοι, πρέπει να τα πάω καλά >>.

Μερικά από τα πολλά γεγονότα που μπορεί να είναι στρεσογόνα περιλαμβάνουν:

Απρόβλεπτα συμβάντα που απαιτούν αλλαγές (πχ μετακόμιση), διαταραχές στην οικογενειακή ομαλή ζωή (πχ σοβαρή ασθένεια ή θάνατος και οικονομικά προβλήματα), καθημερινές δραστηριότητες που προκαλούν συναισθηματική ένταση (πχ προβλήματα με φίλους, διάβασμα για διαγώνισμα).

Το παιδί από τους πρώτους μήνες της ζωής του μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα άγχους όταν δεν ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες του για αγάπη, στοργή, φαγητό, ζεστασιά. Αργότερα μπορεί επίσης να βιώσει άγχος από λάθη των γονιών στη διαπαιδαγώγηση του όπως η υπερπροστασία, η τελειοθηρία, ο αυταρχισμός.

Άλλες πηγές άγχους για ένα παιδί είναι ο ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια, οι οικονομικοί φόβοι, μια σοβαρή ασθένεια, θάνατος συγγενικού προσώπου, το διαζύγιο, οι τσακωμοί των γονιών του, το σχολείο και οι φίλοι του.

Το παιδί βιώνει το άγχος ως ένα δυσάρεστο συναίσθημα ενός αόριστου κινδύνου και το εκφράζει γενικά σαν να νιώθει έναν κίνδυνο, μια ανησυχία, ένα φόβο. Είναι ευαίσθητο, ευέξαπτο, με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δεν ευχαριστιέται το παιχνίδι, έχει έλλειψη συγκέντρωσης, αγωνιώδη αναμονή για κάτι. Μπορεί να φοβάται να κοιμηθεί μόνο του ή όταν κοιμάται να κάνει ανήσυχο ύπνο ή να βλέπει εφιάλτες.

Το παιδί μπορεί να ρωτάει τους γονείς του για ανύπαρκτους κινδύνους και για τραυματισμούς ή αρρώστιες. Τα μικρότερα παιδιά φοβούνται για τέρατα και κλεφτές ή δολοφόνους. Συνήθως τα παιδιά έχουν σωματικά ενοχλήματα όπως στομαχόπονους, κεφαλαλγίες, εμετό, ναυτία, συχνοουρία και ζαλάδα.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν ένα παιδί στην εκδήλωση του άγχους

• Ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά ενός παιδιού. Για παράδειγμα παιδιά που χαρακτηρίζονται συνεχώς από αρνητική διάθεση και αρνητικά συναισθήματα.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες, δηλαδή το οικογενειακό περιβάλλον και οι συνθήκες ανατροφής του παιδιού. Συγκεκριμένα έχει παρατηρηθεί ότι οι αγχώδεις γονείς έχουν εφτά φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν αγχώδη παιδιά. Επίσης η παρουσία κάποιου μέλους στην οικογένεια με χρόνια προβλήματα υγείας. Τα παιδιά έχουν ως πρότυπο μίμησης κάποιο μέλος της οικογένειας για τα συμπτώματα και τις σωματικές τους αιτιάσεις. Άλλος παράγοντας είναι η στάση της οικογένειας απέναντι στην ασθένεια και τον πόνο. Οι προσωπικές αντιλήψεις των γονιών για το τι είναι υγιές και τι όχι και ο τρόπος που το εκφράζουν σε επίπεδο λεκτικό αλλά και σε επίπεδο συμπεριφορας. Τέλος η έλλειψη γονικής φροντίδας καθώς και η υπερπροστασία.

Μερικές συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς

• Η τροποποίηση της στάσης της οικογένειας απέναντι στο πρόβλημα με σωστούς χειρισμούς μπορεί να επηρεάσει θετικά και να βοηθήσει το παιδί να ξεπεράσει αυτή την δυσκολία.
• Είναι σημαντικό οι γονείς να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σημάδια των παιδιών τους.
• Να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι του προκαλεί αυτές τις έντονες αντιδράσεις μέσα από διάλογο όπου θα το ενθαρρύνουν να εκδηλώσει τα συναισθήματα του και τις ανησυχίες του. Να διαπιστώσουν σε ποιες περιπτώσεις αγχώνεται και τι νιώθει εκείνη την ώρα που συμβαίνει αυτό. Να το ρωτήσουν ευθέως τι φοβάται ότι θα συμβεί και τι θεωρεί απειλητικό.
• Να δείξουν κατανόηση στο πρόβλημα του και να μην αμφισβητούν το ίδιο το παιδί.
• Να βοηθήσουν το παιδί να στρέψει την προσοχή του σε χαλαρωτικές δραστηριότητες όπως αθλήματα, ζωγραφική και μουσική.
• Να αυξήσουν το χρόνο που περνάνε μαζί του ποιοτικά (με συζήτηση και παιχνίδι).
• Να ενισχύουν την αυτοεκτιμηση του παιδιού. Να το ενθαρρύνουν να προσπαθεί και το επαινούνε γι αυτό αλλά να σταματήσουν το κυνήγι του βαθμού και της τελειοθηρίας.
• Να επαινούν κάθε προσπάθεια του και να μειώσουν τις απαιτήσεις τους όσον αφορά το σχολείο και το φροντιστήριο. Δεν χρειάζεται να το ρωτάνε μόνο τι βαθμούς πήρε αλλά και αν πέρασε καλά στο σχολείο.
• Να μειώσουν τις υπερβολικές απαιτήσεις και τις τιμωρίες.
• Να το βοηθήσουν να υιοθετήσει μια πιο θετική στάση στα γεγονότα της ζωής διότι η ζωή είναι γεμάτη χαρές αλλά έχει και αρκετές δυσκολίες.
• Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να δουν μήπως ο τρόπος που αντιδρούν σε διάφορα καθημερινά γεγονότα ενισχύει αυτή την συμπεριφορά στο παιδί και αν ισχύει κάτι τέτοιο να προσπαθήσουν να το αλλάξουν. Υπάρχουν άνθρωποι που πνίγονται σε μια κουταλιά νερό εύλογο είναι τα παιδιά τους να τους αντιγράφουν σε ανάλογες περιπτώσεις.
• Να αποφεύγουν την αρνητική κριτική ειδικά μπροστά σε τρίτους και να μην υπάρχει σύγκριση του παιδιού με τα αδέλφια του διότι αυτό μπορεί να του προκαλέσει συναισθήματα χαμηλής αυτοπεποίθησης.
• Να προσέξουν μήπως προβάλουν την άψογη συμπεριφορά του παιδιού ως βασικό στοιχείο της προσωπικότητας του ή αν το ίδιο το παιδί έχει υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό του.
• Να προσπαθήσουν να περνάει ομαλά κάθε αλλαγή στην καθημερινή του ζωή όπως μια ασθένεια, μια δυσκολία, μια απογοήτευση, η γέννηση ενός νέου παιδιού στην οικογένεια.
• Είναι αναγκαίο, όταν οι γονείς δουν κάποια σημάδια τα οποία είναι έντονα και σταθερά στο χρόνο, να ζητήσουν την βοήθεια ειδικού ο οποίος θα βοηθήσει το παιδί αλλά και τους γονείς να βρουν τα αίτια αλλά και θα τους βοηθήσει να ξεπεράσουν αυτά τα συμπτώματα, ώστε το παιδί να νιώσει ξανά την χαμένη του σιγουριά, αλλά και τρόπους αντιμετώπισης πιθανών μελλοντικών δυσκολιών.

-----------------------------------------------------------------------

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΨΥΧΟΓΙΔΗΣ, Ειδικός Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Παιδιών-Εφήβων-Ενηλίκων

Στοιχεία Επικοινωνίας: Λ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 77, ΗΡΑΚΛΕΙΟ-ΚΡΗΤΗ, ΤΗΛ: 2810-231464  /  6937 00 22 76

Παρεχόμενες Υπηρεσίες:

• Συμβουλευτική παιδιών εφήβων ενηλίκων
• Συμβουλευτική γάμου-σχέσης-οικογένειας
• Μαθησιακές δυσκολίες - Δυσλεξία
• Σύστημα Νευροψυχολογικής αποκατάστασης

---------------------------------------------------------------------------------

Κάντε κλικ ΕΔΩ και διαβάστε τι λέει για το άγχος στα παιδιά ο Καθηγητής της Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Χρούσος (εκπομπή «Η ζωή είναι αλλού» - προβολή ET1, 28- 9-2011)

Η λέξη-κλειδί για την εδραίωση μιας ρουτίνας είναι συνέπεια.

Στην πράξη αυτό σημαίνει:

• σταθερή επανάληψη, δηλαδή κάθε μέρα ή κάθε βράδυ
• σταθερές ώρες κατά το δυνατό
• σταθερή αλληλουχία ενεργειών, δηλαδή κάνουμε τα ίδια πράγματα με την ίδια σειρά
• σταθερή χρήση των ίδιων φράσεων

Μικρά μυστικά:

• Αρχικά, ο χρόνος που θα χρειάζεται το παιδί για να δει και να κάνει αυτό που λέει η ρουτίνα σε κάθε βήμα θα είναι μεγαλύτερος από αυτό που θα θέλαμε. Όμως, δεν πρέπει να παρέμβουμε και να κάνουμε κάτι εμείς αντί για το παιδί, προκειμένου να μικρύνουμε τον χρόνο. Απλώς πρέπει να εφαρμόσουμε όσο γίνεται νωρίτερα την όλη διαδικασία της ρουτίνας, ώστε το παιδί να έχει μπροστά του το χρόνο που χρειάζεται μέχρι να την κατακτήσει. Άρα, εάν θέλετε μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου το παιδί να κατακτήσει μια ρουτίνα ξεκινήστε οπωσδήποτε 2 εβδομάδες πριν.
• Εάν θέλετε να βοηθήσετε το παιδί να αποκτήσει μία αίσθηση του χρόνου, ώστε π.χ. το πλύσιμο των δοντιών να μην κρατά μια αιωνιότητα μια καλή ιδέα είναι τα CD με τραγούδια. Βάλτε το αγαπημένο του CD να παίζει και πείτε του ότι πρέπει να έχει τελειώσει π.χ. το βούρτσισμα των δοντιών, όταν θα τελειώσει και το δεύτερο τραγουδάκι ή ότι μέχρι να σταματήσει η μουσική θα πρέπει να έχει τελειώσει με τα 3 πρώτα βήματα της ρουτίνας.
• Όταν ξέρετε ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές σε μια ρουτίνα, π.χ. λόγω ταξιδιών κλπ., συζητείστε το με τα παιδιά λίγες μέρες πριν αντί να διακόψετε χωρίς εξηγήσεις τη ρουτίνα.
• Ζητήστε από όλους όσους ασχολούνται με τη φροντίδα του παιδιού να την τηρούν. Όταν εσείς απουσιάζετε θα πρέπει και ο μπαμπάς/η γιαγιά/ο παππούς/η θεία/η κοπέλα που το προσέχει να τηρήσουν τη ρουτίνα.

Συνήθως το δύσκολο είναι να ακολουθήσουμε εμείς πρώτοι ένα πρόγραμμα και όχι τα παιδιά. Τα παιδιά θα ακολουθήσουν και μάλιστα θα υιοθετήσουν και το λεξιλόγιο. Θα εκπλαγείτε, όταν σας πει το παιδί σας «Θυμήσου τι λέει η ρουτίνα μας! Πρώτα δόντια!».

E.T. © parentbook

Όταν τελειώνει μία σχολική χρονιά ή λίγο πριν ανοιξουν τα σχολεία, οι περισσότεροι γονείς σκεφτόμαστε να κάνουμε ένα καλό ξεκαθάρισμα με τα χαρτιά και τις εργασίες των παιδιών μας.

• Πότε είναι καλύτερο να γίνεται αυτό;
• Είναι προτιμότερο να ζητούμε από τα παιδιά να το κάνουν;
• Ποιο πρέπει να είναι το νόημα της όλης διαδικασίας (πέρα από το άδειασμα των συρταριών;)
• Τι μπορώ να κάνω με τις σχολικές εργασίες που κρατάω;

Στο ΠΡΟΝΗΠΙΟ και το ΝΗΠΙΟ οι κατασκευές και οι ζωγραφιές των παιδιών είναι τόσες σε εβδομαδιαία βάση, ώστε μέχρι το τέλος της χρονιάς είναι αρκετές για να γεμίσουν ένα παιδικό δωμάτιο. Βεβαίως είναι τα πρώτα καλλιτεχνικά βήματα των σπλάχνων μας και όχι μόνο... Είναι το χαρτί που έγραψαν για πρώτη φορά το όνομά τους ή ζωγράφισαν τη μαμά ή το μπαμπά και το ουράνιο τόξο που είδαμε στο βουνό μετά τη βροχή.

• Πότε είναι προτιμότερο να κάνουμε την «εκκαθάριση»;

Τις πρώτες εβδομάδες των διακοπών, όταν το παιδί μείνει στο σπίτι, μπορούμε να αφιερώσουμε ένα πρωινό ή ένα απόγευμα στην τακτοποίηση  χαρτιών και κατασκευών.

• Πώς είναι προτιμότερο να κάνουμε την «εκκαθάριση»;

Πάρτε 3 μεγάλα κουτιά/σακούλες (ή απλώς διαμορφώστε 3 στήλες) και συμφωνείστε ότι στο 1^ο κουτί θα βάζετε αυτά που θα κρατήσετε, στο 2^ο κουτί αυτά που ίσως κρατήσετε και στο 3^ο αυτά που δεν θέλετε να κρατήσετε.

• Μόνοι ή με το παιδί;

Καλό είναι να ΜΗΝ αποκλείσουμε το παιδί από τη διαδικασία της «εκκαθάρισης» σκεπτόμενοι ότι θα μας καθυστερήσει και πιθανό να μη μας αφήσει να πετάξουμε τίποτε. Είναι προτιμότερο να το εμπλέξουμε και να ακούσουμε τι έχει να μας πει για αυτά που έφτιαξε μέσα στη χρονιά. Γιατί;:

α) Θα έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε τι είναι αυτό που του έχει κάνει εντύπωση, τι το ενθουσίασε τη χρονιά που πέρασε, τι του είναι αδιάφορο, τι είναι αυτό που αγαπά περισσότερο και γιατί, τι θεωρεί πιο σημαντικό από όλα όσα έκανε μέσα στη χρονιά και γιατί. Υπάρχει πάντα περίπτωση να ανακαλύψουμε κάτι που δεν είχαμε προσέξει στη διάρκεια της χρονιάς, αφού η πιεστική καθημερινότητα μας αναγκάζει να ανταποκρινόμαστε ενίοτε «μηχανικά» στο παιδί κάθε φορά που μας δείχνει αυτό που έφτιαξε/ζωγράφισε στον παιδικό σταθμό/νηπιαγωγείο.

β) Θα έχουμε την ευκαιρία να του εξηγήσουμε και το σκεπτικό μας για το τι θα θέλαμε να κρατήσουμε και τι όχι, οπότε έμμεσα του διδάσκουμε αξίες και κριτήρια. Π.χ. μπορεί να εκπλήξουμε το παιδί, όταν του πούμε ότι θα θέλαμε να κρατήσουμε στο γραφείο μας μία ζωγραφιά του που, αν και το ίδιο δεν τη θεωρεί πολύ καλή, εμείς την ξεχωρίζουμε για τον ωραίο συνδυασμό χρωμάτων/τη φαντασία κ.ά, ενώ δεν θεωρούμε αναγκαίο να κρατήσουμε μία κατασκευή που δείχνει τέλεια, αλλά έγινε κυρίως από τη δασκάλα του.

γ) Θα έχουμε την ευκαιρία να εξηγήσουμε στο παιδί ότι μετά από χρόνια οι ζωγραφιές/κατασκευές που θα κρατήσουμε θα είναι τα αγαπημένα μας ενθύμια. Δείξτε στο παιδί δικά σας ενθύμια από τα σχολικά σας χρόνια, πείτε του γιατί τα αγαπάτε και τα κρατάτε ακόμα. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να πάρει θετικά μηνύματα για τη σχέση μας με το σχολείο και τη σχολική ζωή.

  ------------------------------------------------------------

Συμβουλή:

Εάν έχετε μεγαλύτερα παιδιά, βάλτε τα να συμμετέχουν συμβουλευτικά στη διαδικασία εκκαθάρισης των μικρότερων παιδιών και να πουν από την εμπειρία τους τι τους χρησίμεψε και τι όχι.

Κάντε κλικ ΕΔΩ και δείτε πρακτικές συμβουλές για το πώς να φυλάξετε κατασκευές, ζωγραφιές και άλλα επιτεύγματα από τη σχολική ζωή των παιδιών μου.

E.T. © parentbook

Οι ρουτίνες είναι οι καθημερινές συνήθειες της οικογένειάς μας που βοηθούν όλους μας να διαχειριζόμαστε την καθημερινότητα με ηρεμία και αποτελεσματικότητα.

Ρουτίνα σημαίνει καλούπωμα;

Οι ρουτίνες δεν σημαίνουν ότι ανατρέφουμε παιδιά-στρατιωτάκια ή ρομποτάκια. Απλώς μέσα από την επανάληψη και τη συστηματικότητα εδραιώνουμε συνήθειες και πρακτικές που οργανώνουν τη ζωή μας και την κάνουν πιο εύκολη. Επιπλέον, ας έχουμε υπόψη ότι ειδικά τα μικρά παιδιά αισθάνονται καλύτερα, όταν η ζωή τους διέπεται από ξεκάθαρους κανόνες και ρουτίνες, γιατί ξέρουν τι να περιμένουν, αισθάνονται πιο ασφαλή και μεγαλώνουν πιο ισορροπημένα. Πολλά παιδιά μάλιστα ενοχλούνται π.χ. όταν τα βάζετε για ύπνο και δεν κάνετε τα πράγματα που έχουν συνηθίσει με μια συγκεκριμένη σειρά (π.χ. Θέλω πρώτα να βάζεις μουσική και μετά να με σκεπάζεις). 

Για την εδραίωση μιας ρουτίνας χρειάζεται επένδυση χρόνου, επιμονή και συνέπεια από την πλευρά σας, αλλά το αποτέλεσμα σας αποζημιώνει. Γιατί;

• Με τον καιρό θα εξοικονομήσετε χρόνο για τον εαυτό σας, γιατί το παιδί θα ξέρει τι έχει να κάνει, θα γκρινιάζει λιγότερο και θα χρειάζεται όλο και λιγότερη καθοδήγηση από την πλευρά σας.
• Θα αναθρέψετε ένα πιο ήρεμο και προπαντός αυτόνομο παιδί

Οι λέξεις-κλειδιά για την επιτυχία μιας ρουτίνας είναι απλότητα και συνέπεια.

Διαβάστε στα άρθρα που ακολουθούν 1) Πώς φτιάχνουμε απλές ρουτίνες και 2) Πώς τις εδραιώνουμε.

E.T. © parentbook

Ξεκινήστε από τις βασικές ρουτίνες (βραδινός ύπνος, πρωινό ξύπνημα) και μετά φτιάχνετε και άλλες ρουτίνες ανάλογα με τον τρόπο ζωής της οικογένειας (π.χ. προετοιμασία για αναχώρηση προς το εξοχικό).

Από την ηλικία των 4 ετών και ανεξαρτήτως φύλου (!) μπορείτε να βάλετε ρουτίνες που σας βοηθούν στο καθημερινό νοικοκυριό (π.χ. βραδινό φαγητό-στρώσιμο και μάζεμα τραπεζιού).

Βασικές συμβουλές για λειτουργικές ρουτίνες:

1. Καταγράψτε τα συγκεκριμένα βήματα/ενέργειες:  περιγράψτε με ακρίβεια τι κάνει το παιδί σε κάθε βήμα Τα βήματα της ρουτίνας θα πρέπει να είναι σαφή ΑΛΛΑ όχι εξαντλητικά ή περίπλοκα. Μην μπείτε στον κόπο να φτιάξετε πολύπλοκες ρουτίνες που δύσκολα θα ακολουθήσετε.
2. Βάλτε τα βήματα/ενέργειες σε μια λογική σειρά λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του σπιτιού σας (π.χ τη διαρρύθμιση του σπιτιού ώστε το παιδί να μην πηγαινοέρχεται κουζίνα-δωμάτιο- μπάνιο)
3. Να σημειώσετε το χρόνο που κατά προσέγγιση θα αρχίζει η ρουτίνα με βάση το χρόνο που θέλετε να έχει ολοκληρωθεί αλλά να έχετε ρεαλιστικές απαιτήσεις ως προς τους χρόνους (π.χ. Εάν θέλετε να έχετε φύγει από το σπίτι το πρωί στις 8:00 και ξυπνάτε στις 7:30 μη φτιάξετε μια ρουτίνα που θέλει 1 ώρα για να εφαρμοστεί) ακόμα και από εσάς πόσο μάλλον από το παιδί.

Δείτε στα συνημμένα αρχεία παραδείγματα με ρουτίνες που σας προτείνουμε. Οι ρουτίνες αυτές είναι απλές και θα βοηθήσουν και εσάς τους ίδιους στη διαχείριση του χρόνου σας. Μπορείτε να τις τυπώσετε και να τις χρησιμοποιήσετε, αλλά το καλύτερο είναι να διαμορφώσετε  τις δικές σας, γιατί  οι ρουτίνες πρέπει να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες της κάθε οικογένειας ή ακόμα και του κάθε παιδιού (την ηλικία, τις δραστηριότητες, την κινητική του ωρίμανση).

E.T. © parentbook