Δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά» συναισθήματα, όλα τα συναισθήματα όταν παραμένουν για το άτομο «λειτουργικά» και δεν το «παραλύουν» είναι απαραίτητα για την ψυχική ισορροπία του.
Της Λίλιαν Σουμέλη, Ψυχολόγου - Οικογενειακής συμβούλου
Ο θυμός είναι μία συναισθηματική κατάσταση κατά την οποία το άτομο μπορεί να νιώσει ότι διακατέχεται από ένταση, εκνευρισμό, άγχος, οργή, μέχρι τη μανία στην πιο ακραία παθολογική του μορφή.
Η συναισθηματική κατάσταση του θυμού μπορεί να προκληθεί είτε από εξωτερικούς παράγοντες, δηλ. θυμός προς κάποιο άτομο ή για κάποιο γεγονός. Είτε από εσωτερικούς παράγοντες από το ίδιο το άτομο πιο συγκεκριμένα, με αρνητικές σκέψεις και ανασφάλειες που απορρέουν από προσωπικές δυσκολίες (π.χ. οικονομικές, διαπροσωπικές σχέσεις, υψηλές – μη υλοποιήσιμες προσδοκίες).
Το άτομο που βιώνει μακροχρόνιο θυμό συνήθως έρχεται αντιμέτωπο με προσωπικά ανεπεξέργαστα τραυματικά γεγονότα και βιώματα. Οι αναμνήσεις του «ξυπνούν» έντονα το συναίσθημα του θυμού.
Ενδεικτικά, τραυματικά βιώματα μπορεί να είναι μία απώλεια – ένα παραγνωρισμένο πένθος, ή οι ματαιώσεις από «τον σημαντικό άλλο» π.χ. το γονιό ή το σύντροφο.
Ο Carl Rogers υποστηρίζει ότι το παιδί που έχει μεγαλώσει τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του σ’ ένα σταθερό και στοργικό, γεμάτο αγάπη περιβάλλον, έχει μικρότερες πιθανότητες να εξελιχθεί σ’ έναν ενήλικα με χρόνιο θυμό καθώς θα μπορέσει ευκολότερα να εσωτερικεύσει την αγάπη της μητέρας του και να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη στη μεταξύ τους σχέση.
Το πιθανότερο είναι να αναπτύξει ως ενήλικας αυτοεκτίμηση. Κατ’ επέκταση τα συναισθήματα αυτά του καλού και της αγάπης θα το συνοδεύουν στη σχέση – συναναστροφή του με τον έξω κόσμο. Το άτομο θα βοηθηθεί στο να αναπτύξει την πεποίθηση ότι η ζωή είναι καλή και το ίδιο θα αισθάνεται καλά.
Ένας «θετικός τρόπος» έκφρασης, εξωτερίκευσης του θυμού μπορεί να συντελέσει ως δημιουργικός και εξελικτικός παράγοντας στην αναδόμηση της ποιότητας των ανθρώπινων σχέσεων.
Αντίθετα, η συνεχής άστοχη διαχείριση και επιθετική συμπεριφορά του ατόμου που ξεπερνά το όριο επιφέρει σοβαρά προβλήματα στο χώρο εργασίας, στις διαπροσωπικές ή κοινωνικές σχέσεις του επηρεάζοντας τη καθημερινότητα και ποιότητα της ζωής του.
Μέχρι σήμερα, τα κοινωνικά στερεότυπα, και «μύθοι» θέλουν π.χ. τα κορίτσια να μην εκφράζουν το θυμό τους ή οι μορφωμένοι και με αγωγή άνθρωποι να μη θυμώνουν ή στην αγάπη δε χωρά θυμός. Επίσης, οι επαναλήψεις των οικογενειακών μοντέλων και προτύπων έχουν άμεση επιρροή και επίδραση στη μετέπειτα συμπεριφορά και στάση του ατόμου στην ενήλικο ζωή του.
Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται τη θέση της εκπαίδευσης στη διαχείριση του θυμού του ατόμου να καταλαμβάνει η επικριτική στάση και τιμωρία από την παιδική ηλικία ως την ενήλικο ζωή (από μέρους της οικογένειας, του σχολείου, της κοινωνίας).
Έτσι, το άτομο πολύ εύκολα οδηγείται στην απώθηση του θυμού, δηλ. ο θυμός εξακολουθεί να υφίσταται χωρίς να γίνεται συνειδητός. Οι συνέπειες η στροφή ενάντια στον εαυτό, ενοχοποίηση, υιοθέτηση εχθρικής συμπεριφοράς ψυχικά και σωματικά συμπτώματα (π.χ. κατάθλιψη, σωματικοί πόνοι).
Συμπερασματικά, ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που όλοι οι άνθρωποι το βιώνουν στη ζωή τους.
Συχνά χρησιμοποιείται ως ένα συναίσθημα – «μάσκα», και εκφράζεται από ένα άτομο πληγωμένο, ανασφαλές, φοβισμένο, παραμελημένο.
Για το άτομο που νιώσει ότι ο θυμός του έχει αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις του και για την προαγωγή της ζωής του είναι πρωταρχικής σημασίας να μπορέσει να διερευνήσει, κατανοήσει την ουσιαστική ρίζα του θυμού ζητώντας βοήθεια και στήριξη μέσα από μία ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
