Γράφει η Κατερίνα Δημητρακοπούλου. Η μυρωδιά του καινούργιου από την τσάντα και τα μπλε τετράδια, ανακατεμένη με τη μυρωδιά από το μουσκεμένο χώμα. Η γεύση από τα τελευταία παγωτά το απομεσήμερο και τα πρώτα τοστ για το διάλειμμα. Οι αναμνήσεις από τις καλοκαιρινές διακοπές που ήδη ξεθώριαζαν και η αγωνία για τη νέα δασκάλα. Ντύνουμε τα βιβλία με διάφανο αυτοκόλλητο κα κολλάμε απλές ετικέτες. Οι γονείς δωροδοκούν με σοκοφρέτες, δρακουλίνια και Μίκυ Μάους.

Μέσα της δεκαετίας του ’80, εγώ ετοιμάζομαι να πάω στην Γ’ δημοτικού και τα ζεστά βράδια, οι μανάδες έστρωναν στις βεράντες στρωματσάδα και κοιμόμασταν κάτω από τα αστέρια. Το ραδιόφωνο παίζει το «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» του Σταμάτη Κραουνάκη και το «Να 'μαστε πάλι εδώ Αντρέα» του Μικρούτσικου. Ο αδερφός μου έχει αγοράσει το πρώτο πικάπ και ακούει σε βινύλια Phil Collins, Whitney Houston, Wham! και Duran Duran… Η μεγαλύτερη αδερφή μου τσακώνεται για να δει στο σινεμά «Το μπαράκι του Σαν Ελμο» και η 17Ν δολοφονεί τον εκδότη της Απογευματινής Νίκο Μομφεράτο. Η Χριστίνα Ωνάση γεννάει την Αθηνά και η τραγωδία του Χέιζελ είναι πρώτο θέμα. Τα μαλλιά στέκονται κοκαλωμένα από τη λακ, τα παντελόνια είναι φαρδιά επάνω και στενά στον αστράγαλο, πουά, γκλίτερ και ντισκοτεκ είναι στο απόγειο της δόξας τους. Στα πάρτι χορεύουν το “Big in Japan” και το “she works hard for the money”, ενώ ο Χαριτοδιπλωμένος είναι πιο lost in the nightαπό ποτέ.

Με τους συμμαθητές μου μιλάμε στο τηλέφωνο μόνο αν έχουμε λείψει και θέλουμε τα μαθήματα. Στα σχολικά δεν φοράμε ζώνες και στο σχολείο δεν υπάρχει καντίνα. Αγοράζουμε τα σχολικά μας από τα βιβλιοπωλεία και κρατάμε τις κασετίνες και τις τσάντες μας και δεύτερη χρονιά αν αντέχουν. Το χειμώνα ανάβουμε τζάκι σχεδόν κάθε μέρα και διαβάζουμε κοντά στη φωτιά τα μαθήματά μας. Ελάχιστοι κάνουν εξωσχολικές δραστηριότητες που δεν είναι αγγλικά, γαλλικά ή μουσική. Ο χρόνος κυλάει πιο αργά. Κάνουμε πάρτι Σάββατο απόγευμα στα σπίτια μας.

Η κόρη μου ξεκινά φέτος την Γ’ τάξη. Στα σπίτια βάζουμε συναγερμούς και κοιμόμαστε με τις μπαλκονόπορτες κλειδωμένες. Η LadyGagaετοιμάζεται να έρθει στο Ολυμπιακό και οι πόλεμοι σε διάφορα σημεία του πλανήτη συνεχίζονται. Τα σχολικά είναι πια στα πολυκαταστήματα πάμφθηνα και κακής ποιότητας. Δεν αντέχουν συχνά ούτε τρίμηνο, όχι δεύτερη χρονιά. Μαζί με μουσική ακούγονται διαρκώς ήχοι από κινητά, ειδοποιήσεις, αφυπνίσεις, υπενθυμίσεις, email… Τα περισσότερα παιδιά έχουν ήδη πρόσβαση στο internetκαι τσατάρουν με τους συμμαθητές τους. Ξέρουν ήδη ποια δασκάλα θα έχουν και έχουν πλήρως διαμορφωμένο πρόγραμμα. Κάνουν ρομποτική, παιδική yoga, αρχιτεκτονική για παιδιά, κινέζικα, πολεμικές τέχνες, θεατρικό παιχνίδι. Αγοράζουμε ντυμένα τα σχολικά βιβλία για ευκολία και δωροδοκούμε με κάρτες για ηλεκτρονικά παιχνίδια και έξτρα χρόνο στην τηλεόραση. Ο χρόνος κυλάει ασύλληπτα γρήγορα. Κάνουμε πάρτι σε παιδότοπους, στο Αττικό πάρκο, σε κέντρα ιππασίας, σε σινεμά ή σε πίστες με αυτοκίνητα.

Τι άλλαξε όμως ουσιαστικά και τι έμεινε το ίδιο; Η αγωνία των παιδιών την ημέρα του αγιασμού και η συγκίνηση των μαμάδων στο προαύλιο παραμένει. Η χαρά όταν συναντιούνται τα παιδιά μετά από ένα ολόκληρο καλοκαίρι που ψήλωσαν και ξεπετάχτηκαν και αρχίζουν το παιχνίδι σαν να μην χώρισαν καθόλου. Η γλυκιά βαρεμάρα πριν το διάλειμμα. Η αγωνία στο διαγώνισμα και η επιτιμητική σιωπή στο βραδινό όταν οι βαθμοί είναι κακοί. Το τηλέφωνο στη γιαγιά και τον παππού στο άριστα. Το φιλί για την καληνύχτα και το απότομο φως στα παιδικά κρεβατάκια για καλά ξυπνητούρια. Τα συναισθήματα δεν αλλάζουν, μόνο οι καθημερινές συνήθειες. Η έννοια των γονιών αν το πιτσιρίκι θα κάνει φίλους, αν θα βρει τον διπλανό του, αν θα συμπαθήσει τη δασκάλα δεν άλλαξε ποτέ. Η αγωνία των παιδιών για το άγνωστο που φέρνει κάθε νέα σχολική χρονιά και η σιγουριά ότι σπίτι θα περνούσαν καλύτερα επίσης είναι ίδια. Η αμφισβήτηση σε ό,τι προτείνουν οι γονείς και οι αιώνιες συζητήσεις για το καλό και το κακό. Παλιά μας προειδοποιούσαν να μην μιλάμε σε άγνωστους στο δρόμο ή το πάρκο. Τώρα τα προειδοποιούμε να μην μιλάνε με αγνώστους στο διαδίκτυο. Στο πάρκο δεν χρειάζεται γιατί είμαστε πάντα μαζί.

Οι συγκρίσεις δεν έχουν κανένα νόημα σε αυτές τις περιπτώσεις. Κάθε εποχή έχει υπέροχες ανακαλύψεις αλλά και σπουδαίες στιγμές, όπως έχει και τραγωδίες ή δυσκολίες. Τα τριτάκια του ’85 γίναμε γονείς. Αποκτήσαμε ευκολία και δεξιότητες στην τεχνολογία, αλλά συχνά γίναμε πιο συντηρητικοί και από τους γονείς μας στις απόψεις. Απελευθερωθήκαμε στα socialmediaκαι κομπλάραμε στις προσωπικές στιγμές. Ωραιοποιήσαμε τον ψηφιακό μας εαυτό, κυνηγήσαμε το εύκολο χρήμα και τη δόξα και φάγαμε τα μούτρα μας. Αποκτήσαμε 500 φίλους στην οθόνη και δεν ξέραμε σε ποιον να τηλεφωνήσουμε όταν απολυθήκαμε ή χωρίσαμε. Ανασκουμπωθήκαμε, αλλάξαμε μυαλά και ψάξαμε άλλες λύσεις. Προς στιγμήν φάνηκε να αλλάζουμε. Κάναμε reunionκαι βραδιές με φίλους στο σπίτι. Ξεσκονίσαμε συνταγές της γιαγιάς και ψήσαμε με τα πιτσιρίκια μας μπισκότα. Θυμηθήκαμε να διασκεδάζουμε πιο απλά. Μεταποιήσαμε έπιπλα και ανταλλάξαμε καρότσια και κούνιες. Στύψαμε τα μυαλά μας για startupsή μεταναστεύσαμε. Προσφερθήκαμε εθελοντικά λίγο παραπάνω. Τελευταία βλέπω να είμαστε έτοιμοι να ξαναδανειστούμε στην πρώτη ευκαιρία και να ξεχάσουμε το μάθημά μας. Ξαναγοράσαμε σκουπιδοπεριοδικά για να μάθουμε ποιος χώρισε για φορολογικούς λόγους και ποιο τουρκικό σίριαλ θα αρχίσει.

Εύχομαι να κλείσουμε εντελώς τις τηλεοράσεις και να βγάλουμε στη γειτονιά καμιά καρέκλα να πούμε δυο κουβέντες με το γείτονα. Να γνωριστούν και τα παιδιά μας και να δούμε τι θα κάνουμε παρέα. Να σταματήσουμε να χαραμίζουμε την ψήφο μας και να παρακαλάμε για χάρες. Να γίνουμε καλύτεροι για τον εαυτό μας και άρα και για τα παιδιά μας. Να ενηλικιωθούμε ουσιαστικά και να πάρουμε την ευθύνη μας για να ζήσουμε με λιγότερο άγχος και περισσότερη χαρά.

Όσο για τα παιδιά μας, όπως κάποτε είπε μια σοφή δασκάλα "το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τα αφήσουμε στην ησυχία τους και να κοιτάξουμε να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας". Δεν εννοούσε φυσικά να αδιαφορούμε. Απλά να μην τους απαγορεύουμε τα ηλεκτρονικά την ώρα του φαγητού, ενώ εμείς κοιτάζουμε διαρκώς το κινητό μας. Να μην τους κάνουμε κήρυγμα για την ασφάλεια στο δρόμο, ενώ εμείς γράφουμε μηνύματα την ώρα που τα πάμε σχολείο. Να μην τα υποχρεώνουμε να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία, ενώ εμείς είμαστε συνεχώς με το tablet. Να μην τους περιγράφουμε τα οφέλη της φύσης, ενώ φυτεύουμε εικονικές φάρμες. Να μην τους μιλάμε για τα καλά της άσκησης ενώ έχουμε να γυμναστούμε 20 χρόνια. Να μην τα προειδοποιούμε για το bullying, ενώ ταυτόχρονα κρίνουμε τον νέο συνάδερφο και κουτσομπολεύουμε. Να μην επιμένουμε να είναι ευγενικά με τους ξένους, ενώ εμείς είμαστε αγενείς σε αυτόν που άργησε να ξεκινήσει στο φανάρι. Να μην τα βάζουμε να φιλιώσουν με τα αδέρφια τους, ενώ εμείς κοιμόμαστε τσακωμένοι με τον άλλο τους γονιό.

Ας κοιτάξουμε πρώτα τι κάνουμε εμείς λάθος. 

Καλή σχολική χρονιά σε όλους.

Γράφει η Κατερίνα Δημητρακοπούλου

Ο πατέρας μου είναι 94 και ο γιος μου 4. Είναι το έβδομο εγγόνι του και μάλλον το τελευταίο. Εδώ και ένα χρόνο σχεδόν ο πατέρας μου δεν σηκώνεται καθόλου από το κρεβάτι. Δεν έχει καμία αρρώστια και δεν παίρνει ούτε ένα χάπι. Έχει απλά βαθιά, αμείλικτα γεράματα. Δεν μιλάει πολύ και δεν χαμογελάει πολύ. Όταν όμως τον ρωτάς αν είναι καλά σου απαντάει “Δόξα τω Θεώ”.

Δεν θυμίζει σε τίποτα τον πατέρα μου, είναι απλά μια θύμηση, μια ευάλωτη εκδοχή ενός άλλοτε περήφανου, ακούραστου ανθρώπου.

Ο γιος μου ουσιαστικά δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα μου. Δεν καταλαβαίνει καλά γιατί είναι συνεχώς πάνω στο κρεβάτι και γιατί κοιμάται όσο δεν είχε κοιμηθεί τα 78 χρόνια που δούλευε - από τα 9 του χρόνια που έφυγε με ένα ζευγάρι μόνο παπούτσια από ένα χωριό της Πελοποννήσου για να έρθει στην Αθήνα έως τα 87 του χρόνια. Δεν θα ακούσει ποτέ από τον ίδιο πόσα επαγγέλματα έχει αλλάξει: βοσκός, θελήματα, πωλητής λαχείων, λουστράκος, βοηθός σιδερά, γκαρσόνι σε ταβέρνα, οικοδομή, δάσκαλος, χωροφύλακας, συνταγματάρχης, προϊστάμενος στο τμήμα προμηθειών σε γραφεία μεγάλης κλωστοϋφαντουργίας, καταστηματάρχης και πολλά ακόμη που ούτε εγώ θυμάμαι. Έζησε ένα εμφύλιο και δύο παγκοσμίους πολέμους, ξανάρχισε από το μηδέν, πάντρεψε 5 αδερφές, βρήκε δουλειά σε 3 αδερφούς και σπούδασε 2 ανίψια. Παντρεύτηκε μεγάλος και έκανε με τη μάνα μου 4 παιδιά. Μας σπούδασε, μας ταξίδεψε, μας στάθηκε Πατέρας με κεφαλαίο και μας είδε όλους να κάνουμε δικές μας οικογένειες και δικά μας παιδιά. Χάρη στην ωραία φωνή του υπήρξε για χρόνια ψάλτης και λάτρης της παραδοσιακής μουσικής. Ο γιος μου δεν αποκοιμήθηκε ποτέ με τα “40 παλληκάρια από τη Λεβαδειά”, όπως εγώ και δεν δοκίμασε ποτέ τις πεντανόστιμες χυλοπίτες που μαγείρευε. Ο πατέρας μου με έμαθε να ευγνωμονώ το φαγητό στο πιάτο μου κάθε μεσημέρι και να κάνω την προσευχή μου κάθε βράδυ. Μου έφερνε δροσερό πεπόνι τα ζεστά απογεύματα του Αυγούστου και μου κρατούσε το βιβλίο στις εξετάσεις του σχολείου. Κάποια χρονιά που μείναμε στην επαρχία, με σήκωνε κάθε Σάββατο στις 6 το πρωί, μου έφτιαχνε πρωινό και μετά οδηγούσε 1,5 ώρα δρόμο ως την Αθήνα προκειμένου να με φέρει στο φροντιστήριο των γερμανικών και να πάρω το δίπλωμα μου. Εγώ ήμουν 13 και νύσταζα και εκείνος 70 και άντεχε. Έκανε χιλιάδες πράγματα που ο γιος μου δεν θα μάθει ποτέ.

Δεν πάω συχνά στο δωμάτιο του πατέρα μου. Θα ήθελα να κουβεντιάσω μαζί του, αλλά η ακοή του έχει εξασθενήσει σχεδόν εντελώς και το βλέμμα του είναι θολό. Νομίζω ότι απλά έφτασε η ώρα να φύγει.

Τις προάλλες είχα αφήσει τον γιο μου για λίγο στους γονείς μου και όταν επέστρεψα τον είδα να παίζει με ένα κόκκινο μπαλόνι με τον πατέρα μου. Του πετούσε το κόκκινο μπαλόνι, στρίγγλιζε από χαρά και ο πατέρας μου το ανταπέδιδε χαμογελώντας.

Ένιωσα άπειρο σεβασμό για τον τετράχρονο δάσκαλο που μου έμαθε ότι όσο οι άνθρωποι είναι στη ζωή, πάντα υπάρχει τρόπος επικοινωνίας.

Του μιλάω περισσότερο από τότε του πατέρα μου. Τον φιλάω πιο συχνά και όταν μπορώ του λέω τα νέα μου. Δεν απαντάει συχνά, αλλά παρακολουθεί τα χείλια μου, καταλαβαίνει και γνέφει καταφατικά ή ερωτηματικά. Μια φορά είδα την μεγαλύτερη κόρη μου να του δίνει νεράκι και να γελάει: “Μαμά, ο παππούς έγινε πάλι μωρό?” Την κοιτάζω. Εκείνη τον θυμάται να περπατάει τουλάχιστον, παρηγοριέμαι.

Από τη μήτρα ξεκινάμε και στη μήτρα, μητέρα γη επιστρέφουμε. Μικραίνουμε πάλι προς το τέλος και έχουμε την ίδια ανάγκη για αγάπη όπως όταν ήμασταν βρέφη. Μόνο που τα μωρά είναι υπέροχα και μοσχομυριστά, ενώ οι παππούδες και οι γιαγιάδες είναι “βάρος” και μόνο ευθύνη. Στο βάθος όμως είναι το ίδιο. Ψυχές ανθρώπινες που αναζητούν αποδοχή και φροντίδα. Σεβασμό και κατανόηση.

Ντράπηκα που τα παιδιά μου το κατάλαβαν καλύτερα από εμένα. Σκέφτομαι να τους διηγηθώ εγώ, όσα ο ίδιος δεν μπόρεσε και να τους δείξω φωτογραφίες από όταν ήταν και εκείνος νέος. Σκέφτομαι να το κάνω δίπλα στο κρεβάτι του, για να ακούει και εκείνος…